واحد 3 – بهداشت

آب از منابع اصلي محيط زيست و يكي از مهم ترين نيازهاي انسان است. بسياري از فعاليت هاي كشاورزي، صنعتي ، شهري، خانگي ، حمل و نقل به آب وابسته است.
آب شيرين كه مورد نياز انسان ها و ساير موجودهاي زنده است، به مقدار معيني در طبيعت توليد مي شود. افزايش جمعيت، توسعه ي شهر نشيني ، پيشرفت صنعت و استفاده بيش از اندازه از منابع موجب خالي شدن ذخاير آب و آلودگي آن شده است. همان گونه كه آب مايه حيات است، آب آلوده نيز دشمن انسان است. فاضلاب هاي خانگي، شهري و كشاورزي كه داراي انواع ميكروب ، انگل، سم و موادشيميايي هستند، به آب هاي جاري و زيرزميني نفوذ مي كنند و موجب بيماري و مرگ انسان و ساير جان داران خشكي و آبزي مي شوند.
دانستن اين نكته ضروري است كه ، يك متر مكعب آب آلوده مي تواند چهارصد متر مكعب آب پاك و سالم را آلوده كند.

  ويژگي هاي آب آشاميدني :

آب آشاميدني بايد پاك و سالم ،صاف و زلال، بدون رنگ، بو و مزه باشد. آب تصفيه شده مناسب ترين آب براي آشاميدن است كه از طريق لوله كشي مورد استفاده قرار مي گيرد.  

  روش هاي سالم سازي آب :

براي اين كار از روش هاي مختلفي استفاده مي شود. مانند :‌جوشاندن آب و استفاده از صافي شني  

  زندگي سالم :

بسياري از بيماري هايي كه انسان به آن دچار مي شود، در اثر عادت و رفتارهاي ناسالم است . برخي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي كم خطر قرار دارند. اين رفتارها بيشتر به سلامت خود شخص صدمه مي زنند و اغلب قابل كنترل هستند. مثل: ورزش نكردن ، خوردن شيريني ، تنقلات زياد و …
بعضي از رفتارهاي ناسالم در گروه رفتارهاي پرخطر است و اين رفتارها مي توانند زيان هاي جبران ناپذيري براي افراد جامعه ايجاد كنند.
نوجوانان كه در آستانه، استقلال قرار دارند سعي مي كنند كه خود تصميم بگيرند و روش زندگي خود را انتخاب كنند. اما اين مسئله نيز مهم است كه قادر باشند خود را كنترل كرده و از تصميم هاي نادرست و مرگ بار پرهيز كنند. بررسي پيامدهاي مثبت و منفي تصميم ها، به افراد كمك مي كند تا عاقلانه تر رفتار كنند.  

  دارو و سلامتي :

هر ماده اي كه وارد بدن و موجب تغييراتي در جسم، فكر ، احساس و بطور كلي باعث تغييراتي در وضعيت جسمي و رواني شود، دارو نام دارد. اغلب داروها به منظور پيشگيري، كنترل و درمان بيماري ها كمك مي كنند. داروها ممكن است منشأ گياهي، حيواني يا معدني داشته باشند. امروزه بسياري از داروها به روش شيميايي تهيه مي شوند.
بسياري از بيماران نياز حياتي به دارو دارند. اما تعدادي از آنان بدون دارو نيز درمان مي شوند.
مصرف استفاده ي بيش از حد دارو و بدون تجويز پزشك خطرناك است . گاهي مصرف بيش از حد داروها موجب وابستگي انسان به آن ماده دارويي مي شود و در صورت دسترسي نداشتن به آن دارو، شخص دچار ناراحتي هاي جسماني و رواني مي گردد. برخي از داروهايي كه استفاده ي بي رويه آن ها ايجاد وابستگي مي كند، عبارتند از :
1- داروهاي كاهنده : مصرف اين نوع داروها، ميزان فعاليت بدن را كاهش داده و باعث مي شوند كه اعضاي بدن وظايف خود را به خوبي انجام ندهند. داروهاي آرام بخش و مسكن جزء داروهاي كاهنده اند. مصرف داروهاي كاهنده قوي بسيار خطرناك است.
2– داروهاي محرك: اين داروها ميزان فعاليت بدن را زياد و در كار طبيعي اعضاء اختلال ايجاد مي كنند. كافئين نوعي داروي محرك است كه به مقدار كم در نوشابه هاي غيرالكلي، قهوه ، چاي و كاكائو وجود دارد و بعضي افراد با خوردن آن ها دچار بي خوابي مي شوند.
برخي از داروهاي محرك ، اثر قويتري دارند و موجب افزايش ضربان قلب، فشار خون و تنفس مي شوند. مصرف اين داروها خطرناك است و منجر به وابستگي و مرگ مي شوند. تجويز داروهاي محرك در پزشكي بسيار محدود است.
 

  داروهاي مجاز و غيرمجاز:

تمام داروها ، تا حدي براي بدن ضرر دارند اما بعضي از آن ها ، فوايدي دارند كه بيمار در زمان مريضي ناچار به استفاده از آن ها هستند. در واقع فايده ي آن ها بيشتر از زيان آن هاست. اين گونه داروها مجاز نام دارند. (مانند آنتي بيوتيك ها) بعضي از داروها را به نام داروي غيرمجاز مي نامند اين داروها براي مصرف كنند، اطرافيان و بطور كلي جامعه بسيار خطرناك هستند. قانون نيز استفاده از اين داروها را ممنوع اعلام كرده است . مشروبات الكلي و دخانيات از اين گروه است .  

  پرسش واحد 3 – بهداشت
1 – آب مورد نياز انسان و ساير جانداران ، چگونه تأمين مي شود؟

به دو طريق :‌آب هاي سطحي و آب زير زميني كه به صورت جاري و ساكن است.  

  2– نقش انسان در كاهش و افزايش آلودگي آب ها چيست؟

نقش انسان در كاهش آلودگي‌: نريختن زباله در آب ، كنترل فاضلاب ، جوشاندن آب، استفاده از ظروف تميز و مطلوب، استفاده از مواد شيميايي ( يد – كلر)استفاده از صافي ها در كاهش آلودگي مهم است. نقش انسان در افزايش آلودگي : رو باز بودن آب، نزديك بودن چاه آب به فاضلاب، ريختن زباله در آب از موارد افزايش آلودگي است.  

  3 - آب آشاميدني بايد داراي چه ويژگي هايي باشد؟

پاك و سالم ، بدون رنگ ،‌بدون بو ،‌بدون مزه ، صاف و زلال از ويژگي هاي آب آشاميدني است.  

  4- روش هاي سالم سازي آب را نام بريد؟

جوشاندن آب و استفاده از صافي شني ، دو روش سالم سازي آب است.  

  5- چه بيماري هايي به دارو نياز ندارند؟

بسياري از بيماري ها مانند سرماخوردگي ، سرفه هاي خفيف و ضعيف كه با استراحت، غذاي مناسب و مراقبت درمان مي شوند، به دارو نياز ندارند.  

  6- زيان هاي استفاده بي رويه از داروها چيست؟

برخي از داروها ميزان فعاليت بدن را كاهش مي دهند و بعضي داروها ميزان فعاليت بدن را زياد مي كنند. به طور كلي استفاده بي رويه از داروها در اعصاب و قلب تأثير منفي دارند و بسيار خطرناك هستند.  

  7- منشأ داروها از چيست؟

داروها ممكن است منشأ گياهي ،‌حيواني يا معدني داشته باشند. همچنين به روش شيميايي تهيه شوند.  

  8- به چه داروهايي مجاز مي گويند؟

برخي از داروها فوايدي دارند كه بيمار در زمان كسالت ناچار به استفاده از آن ها است. در واقع فايده ي دارو بيشتر از زيان آن است. به اين گونه داروها مجاز مي گويند. مانند : آنتي بيوتيك ها.  

واحد 4 – كار با چوب

انواع چوب :
چوب ها اغلب براساس شكل برگ هاي درختان به دو گروه: سوزني برگ و پهن برگ تقسيم مي شوند. درختان سوزني برگ ، داراي برگ هاي سوزني شكل هستند. مانند: كاج .... ، اين نوع از درخت ها برگ پهن دارند . مانند : گردو.
جنگل هاي ايران منبع اصلي تهيه چوب و داراي درختان پهن برگ هستند. سوزني برگان، در كارهاي تزئيناتي، ساخت مبلمان و هم چنين تهيه روكش ها، و تخته چند لايي مورد استفاده قرار مي گيرند.
خشك كردن چوب :
درخت ، به طور كلي از سه قسمت تشكيل مي شود: ريشه ، تنه و تاج ، ريشه در پائين ترين قسمت درخت است كه در خاك قرار دارد و وظيفه آن گرفتن آب و مواد غذايي از زمين و رساندن آن ها، از طريق تنه و شاخه ها، به برگ هاست. قسمت بالاتر از ريشه تنه نام دارد. چوب مورد نياز در صنعت چوب از تنه تهيه مي شود.
(تصوير درخت و قسمت هاي مختلف آن ص 61) بالاترين قسمت درخت نيز تاج درخت است كه از شاخه ها و برگ ها تشكيل شده است. مقدار زيادي از مواد غذايي كه درخت جذب مي كند، آب است. پس از قطع كردن درخت و تبديل تنه به الوار( يا تراورس) لازم است چوب را خشك نمود تا جمع شود، وزن الوار كاهش يابد و مقاومت آن نيز افزايش يابد. در اين صورت قابل پرداخت و رنگ كردن خواهد شد.
چوب ها را بطور كلي به دو صورت مي توان خشك نمود
الف - خشك كردن طبيعي (هواي آزاد)
خشك كردن چوب در هواي آزاد يكي از روش هاي متداول در كارخانه هاي كوچك صنايع چوبي و كارگاه ها ي درودگري است. براي جلوگيري از تابش مستقيم نور خورشيد، هم چنين حفاظت از بارندگي، دسته هاي چوب را در زير يك مكان سقف دار ، كه اطراف آن از هر سو ً‌باز باشد، قرار مي دهند.
ب- خشك كردن مصنوعي چوب (كوره هاي چوب خشك كني)
كوره اتاقكي است كه در آن درجه ي حرارت، جريان هوا و ميزان دما تحت كنترل است. چوب ها را در اين اتاقك قرار مي دهند. پنكه هاي موجود در داخل اتاقك،‌جريان هواي گرم را از بين چوب ها عبور مي دهد و باعث خشك شدن چوب ها مي شود. از مزاياي اين روش، ‌نسبت به خشك كردن در هواي آزاد اين است كه زمان خشك كردن چوب به شدت كاهش مي يابد. ديگر اين كه رطوبت چوب ها را تا هر اندازه لازم باشد مي توان تنظيم كرد. هم چنين در اين روش، حشره هاي چوب ها از بين مي روند.

  ابزار آلات صنايع چوب :

مُغار از ابزار كنده كاري است؛ كه براي شكاف دادن،‌كنده كاري ،‌كم كندن و ساختن اتصال هاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرند. مغار از يك قطعه فولادي با لبه ي تيز تشكيل شده كه در دسته ي چوبي محكمي، قرار گرفته است. مغارها به دو دسته : ساده و منبت كاري تقسيم مي شوند. از مغارهاي منبت كاري براي كنده كاري شكل هاي مختلف استفاده مي شود.
نكات ايمني :
قبل از استفاده مغار، ابتدا بايد از تيز و سالم بودن تيغه دو دسته اطمينان حاصل كرد و دقت نمود كه تيغه در دسته محكم باشد. به دليل اين كه تيغه مغار بسيار تيز است ، بايستي در حين كار با آن ‌دقت كرد تا دست يا انگشتان را زخمي نكند. درضمن براي ضربه زدن به مغار بهتر است از چكش چوبي استفاده نمود و در صورت استفاده از چكش آهني بايد حلقه اي فلزي در انتهاي دسته ي مغار وجود داشته باشد.  

  پرسش واحد 4 – كار با چوب
1 – چگونه مي توان عمر مفيد چوب ها را درمقابل پوسيدگي و هجوم حشره ها افزايش داد؟

به وسيله ي اشباع كردن با مواد آلي و معدني، آغشته كردن به مواد رنگي (پل استرها)، خشك كردن در كوره، اندود كردن با مواد نايلوني مي توان عمر مفيد چوب را افزايش داد.  

  2 – چگونه مي توان سختي و نرم بودن چوب ها را به وسيله رنده و اره تشخيص داد؟

چوب هاي سخت، هنگام برش داراي خاك اره هاي نرم هستند. ولي چوب هاي نرم در هنگام برش داراي خاك اره هاي زبر بوده و عمل برش سريع بر روي آن انجام مي شود . هنگام رنده كاري چوب هاي سخت، براده هاي حاصله از رنده، قطر و طول كم و برعكس در چوب هاي نرم، براده ها - قطر زياد (كلفت) و طول بيشتري دارند.  

  3 – چرا چوب بر خلاف خيلي از اجسام ديگر، ‌روي آب مي ايستد؟

به دليل متخلخل (سوراخ) بودن آن ووزن مخصوص چوب كه از وزن مخصوص آب كمتر است.  

  4 – چرا تيرهاي مورد استفاده در تونل معدن ها را از چوب مي سازند؟

الف - مقاومت تيرهاي چوبي در برابر رطوبت تونل ها، بيشتر از تيرهاي فلزي است.
ب- به علت هشدار دهنده بودن آن، چون چوب قبل از فروپاشيدن ، سر و صدا ايجاد مي كند.
ج - سبك است و حمل و نقل آن به داخل تونل آسان تر انجام مي گيرد.
 

  5- اگر چوب طبق اصول فني و مناسب خشك نشود، چه اشكالي به وجود مي آيد؟

پس از كاربرد، در چوب ترك و شكاف ايجاد شده و كج مي شود.  

  6 – چرا چوب هاي مرطوب زود مي پوسند؟

از شرايط رشد و نمو قارچ ها ، حشره ها و حتي ميكروب ها وجود رطوبت است. در چوب هاي مرطوب، اين فرصت براي رشد و نمو قارچ و حشره به وجود مي آيد. در نتيجه باعث پوسيدگي چوب مي شود.  

  7 – از چوب هاي پهن برگان بيشتر در چه كارهايي استفاده مي شود؟ چرا؟

در كارهاي تزئيناتي . ساخت مبلمان و تهيه روكش ها از چوب هاي پهن برگان بيشتر استفاده مي شود. چون تنوع رنگ در اين گونه چوب ها بيشتر است.  

  8– چوب را به چه منظور خشك مي كنند؟

تا وزن آن كاهش و مقاومت چوب افزايش يابد. هم چنين قابل پرداخت و رنگ كردن باشد.  

  9– زمان لازم براي خشك كردن چوب در روش طبيعي به چه عواملي بستگي دارد؟

به نوع چوب و ضخامت آن بستگي دارد.  

  10 – در خشك كردن چوب به روش مصنوعي، چه عواملي قابل كنترل است؟

درجه حرارت، جريان هوا و ميزان رطوبت از عوامل قابل كنترل در خشك كردن چوب به روش مصنوعي است.  

  11 – مزاياي خشك كردن چوب به روش مصنوعي را بيان كنيد.

زمان خشك كردن چوب كوتاه است. رطوبت چوب ها را تا هر اندازه كه لازم باشد مي توان تنظيم كرد. حشره و قارچ هاي چوب خوار به وسيله حرارت از بين مي روند. اين مزايا در خشك كردن چوب به روش طبيعي وجود ندارد.